مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی : یکی از قدیمی ترین باغ های ایرانی که لقب باغ مادر باغ های ایران را از آن خود کرده است مجموعه باغ پاسارگاد است که جزء آثار مهم و ملی محسوب می شود. شاید امروزه به جز زمین های خالی که جوی آب در ان روان است چیزی مشاهده نشود اما با تلاش های بی وقفه محققان اهمیت این باغ ها کشف شد.
مجموعه پاسارگاد از ساختمان های زیر تشکیل شده است:
آرامگاه کوروش کبیر
کاروانسرای مظفری
کاخ اختصاصی
کاخ عمومی
کاخ دروازه
سنگ دروازه
برج سنگی
تل تخت
سرزمین مقدس
آرامگاه کوروش :
آرامگاه کوروش بزرگ در میان بناهای مختلف مجموعه پاسارگاد مهم ترین و معروف‌ترین آرامگاه است. بسیاری از مردم با این بنای باستانی و تاریخی آشنا هستند و برای دیدن آن مسیر طولانی را طی می کنند تا به پاسارگاد برسند. آرامگاه کوروش در قسمت جنوبی مجموعه قرار دارد و گفته می شود که توسط خود کوروش و زیر نظر او ساخته شده است . آرامگاهی با ساختاری ساده اما بسیار زیبا و چشمگیر که با 156 متر مربع مساحت و 11 متر ارتفاع پس از گذشت 25 قرن هنوز در میان دشت مرغاب پابرجاست .
این سازه دارای طراحی هوشمندانه ای است که هر بیننده ای را به یاد زیگورات ها و زیارتگاه های باستانی می اندازد و با سادگی و جذابیت خود توجه ها را از سراسر دشت به خود جلب می کند . این بقعه دارای ساختاری دو قسمتی است که شامل سکوی پلکانی و اتاقک مقبره با سقف خرپایی است.
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
کاروانسرای مظفری :
در نزدیکی آرامگاه کوروش بنایی به مساحت 208 متر مربع وجود دارد که با طرحی نا منظم و با استفاده از سنگ های سفید ربوده شده از کاخ های کوروش ساخته شده است . این بنا که به کاروانسرای مظفری شهرت دارد دارای ایوانی به عرض 30.3 متر با اسکله های سنگی نامنظم مربع و اتاق های کوچک و بزرگ اطراف آن است . در گذشته تا زمان معاصر ( زمان محمدرضا شاه پهلوی ) در اطراف این بنا قبرستانی وجود داشت که مردگان را در آن دفن می کردند . برخی از سنگ هایی که برای سنگ قبر مردگان استفاده می شد، همان سنگ های کاخ های کوروش بود. البته در میان این سنگ قبرها ، کتیبه های زیبایی وجود دارد که به موزه هفت تنان شیراز منتقل شده است.
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
کاخ اختصاصی محل سکونت کوروش :
کاخ اختصاصی یکی دیگر از کاخ های مجموعه پاسارگاد است که 3192 متر مربع مساحت دارد و دارای یک تالار مرکزی و دو ایوان شرقی و غربی است . همچنین دو اتاق در زوایای شمالی و جنوبی ایوان غربی کاخ وجود داشت که امروزه آثار کمی از آنها به دست ما رسیده است .
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
همانطور که نقشه معماری و ساختمان بنا نشان می دهد، این کاخ محل سکونت و خانه مسکونی کوروش کبیر بوده است .
سنگ های به کار رفته در ساخت این کاخ از سه نوع مرمر سفید، سنگ آهک سیاه و ماسه سنگ آبی ساخته شده است . تلفیق سنگ های سیاه و سفید در پایه ستون ها و کف ایوان ها از نوآوری های خاص معماری در آن زمان بود . بر بالای این تپه و در قسمت شمالی آن کتیبه ای وجود دارد که در آن کوروش خود را معرفی می کند.
کاخ عمومی کاخ پذیرایی کوروش و اولین مقر سازمان ملل در جهان :
کاخ عوام کاخ کوروش بود که شاه در آن از مهمانان و مقامات ملل مختلف تمدن های تحت فرمان خود پذیرایی می کرد و در مورد مسائل مختلف با آنها گفتگو می کرد. در واقع از کاخ عمومی به عنوان اولین مقر سازمان ملل متحد نیز یاد می شود که حدود بیست و پنج قرن پیش، اندیشه های بلند حقوق بشر، حقوق بشر و آزادی و برابری انسان ها در آنجا معرفی و به سایر نقاط کشور گسترش یافت. جهان.
این کاخ 2472 متر مربع مساحت دارد و در محور شمال غربی – جنوب شرقی ساخته شده است. این کاخ دارای یک تالار مرکزی بزرگ با 8 ستون به مساحت 705 متر مربع است. در 4 ضلع کاخ 4 ایوان وجود دارد که به همراه ستون های کوچکتر و دو اتاق دیگر اجزای این کاخ را در بر می گیرد.
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
تالار مرکزی کاخ بالاتر از سقف ایوان های جانبی بوده و به چهار ایوان جانبی کاخ متصل بوده است.
امروزه از 8 ستون این تالار تنها یک ستون باقی مانده است که ارتفاع آن به 10.13 متر می رسد. ستون هایی با ستون ها و سرستون های سنگی سیاه . 7 ستون دیگر این مجموعه در زمان اتابکان به دور آرامگاه کوروش جابجا شد تا در آنجا مسجدی بنا شود . البته این ستون ها به جای اصلی خود بازگردانده شدند .
کاخ دروازه :
کاخ دروازه یکی از سه کاخ کشف شده در مجموعه پاسارگاد است که به دروازه ورودی این منطقه معروف است. این کاخ شباهت های زیادی با کاخ دروازه ملل تخت جمشید دارد و با مساحت 726 متر مربع در شرق مجموعه پاسارگاد قرار دارد. اگرچه امروزه بقایای کمی از کاخ دیده می شود، اما شواهد باستان شناسی نشان می دهد که این بنا دارای سالنی به مساحت 686 متر مربع با سقفی است که توسط 8 ستون سنگی 16 متری نگه داشته شده است. هر کدام از این ستون ها بر روی ستون های مکعبی از سنگ سیاه به ابعاد 2 در 2 متر قرار گرفته بودند. اندازه این ستون ها نشان می دهد که ستون های تالار کاخ چقدر بزرگ و چشمگیر بوده اند. متأسفانه امروزه اثری از این ستون ها باقی نمانده است. اما ستون های یافت شده در کاخ دروازه با کاهگل محافظت می شوند.
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی : تالار بزرگ کاخ دروازه دارای دو دروازه اصلی در جهت شمال غربی و جنوب شرقی بود. دو دروازه جانبی دیگر در ضلع شمال شرقی و جنوب غربی تالار را به قسمت های دیگر کاخ متصل می کرد. باستان شناسان در کاوش های خود در این کاخ توانسته اند دیوار بلندی از کاهگل در اطراف کاخ پیدا کنند. دو اتاق نگهبانی نیز در نزدیکی دروازه های شمال شرقی و جنوب غربی کشف شد. بر اساس یافته های آنها ارتفاع هر یک از این دروازه ها در گذشته به 9 متر می رسید و امروزه تنها بقایای دروازه های دروازه شمالی در محوطه دیده می شود. بر روی این تپه، یکی از مهم‌ترین نشانه‌های منطقه پاسارگاد و تنها سنگ نگاره دست‌نخورده مجموعه، «نقش انسانی با چهار بال در حال نیایش» به چشم می‌خورد.
سنگ نگاره انسان بالدار :
قبلاً گفتیم که سنگ نگاره انسان بالدار سالم ترین و زیباترین نقش برجسته مجموعه پاسارگاد است . برش این سنگ نگاره سطحی است و به همین دلیل متاسفانه با گذشت زمان و باد و باران بسیاری از جزئیات آن از بین رفته و غیرقابل تشخیص شده است . البته هنوز جزئیات کافی از این نقش برجسته وجود دارد که می تواند رازهای گذشته را برایمان فاش کند.
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
برج سنگی مقبره کمبوجیه :
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی : برج سنگی یکی از بناهای دیدنی و زیبای مجموعه پاسارگاد است که قدمت ساخت آن به نخستین سال های تأسیس شاهنشاهی هخامنشی می رسد. باستان شناسان هنوز در مورد کاربری اصلی بنا به توافق نرسیده اند . برخی از آن به عنوان آرامگاه کمبوجیه (پسر و جانشین کوروش کبیر) یاد می کنند و برخی می گویند که این مکان آتشکده یا زیارتگاه بوده است. البته برخی معتقدند این برج سنگی گنجینه دولت هخامنشی بوده و اسناد مهم دولتی را در خود نگهداری می کرده است. با همه این فرضیه ها، با توجه به پلان و معماری سازه، به احتمال زیاد این بنا یک ساختمان با کارکرد آیینی است. نمونه مشابهی از برج سنگی در منطقه نقش رستم به نام کعبه زرتشت وجود دارد که به نظر می رسد از این بنا الگوبرداری شده باشد. همچنین در دوره های اسلامی این بنا به زندان سلیمان معروف شد.این برج سنگی در اصل یک ساختمان مستطیل شکل است که امروزه تنها یک دیوار آن باقی مانده است. ارتفاع آن به 14 متر و اندازه های پایه آن 7.27 در 7.23 متر است که بر روی سکوی سه پله ای قرار گرفته است.
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
تل تخت :
تل تخت یا تخت سلطنتی محل ارگ سلطنتی پاسارگاد ، پایتخت هخامنشیان است. گفته می شود کوروش برای ساختن این تاج و تخت از ماهرترین معماران و سنگ تراشان سرزمین های تحت فرمان خود کمک گرفت، اما در سال 530 قبل از میلاد قبل از اینکه آن را کامل ببیند درگذشت. بر اساس شواهد تاریخی، داریوش بزرگ ، هشت سال پس از مرگ کوروش ، تغییراتی در نقشه اولیه بنا ایجاد کرد و دو پله بزرگ ارگ را با خشت مسدود کرد و آن را به قلعه یا گنجینه ای بزرگ تبدیل کرد . این قلعه بعد ها پس از فروپاشی حکومت هخامنشیان به مدت 50 سال به عنوان قلعه و پادگان سربازان مقدونی – یونانی مورد استفاده قرار گرفت . با این حال ، در جریان حمله اسکندر مقدونی به مجموعه ، گنجینه های داخل آن غارت شد .
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
مکان مقدس :
در ضلع شمال غربی مجموعه پاسارگاد دو سکو به ارتفاع 2 متر جلب توجه می کند. در فاصله 120 متری این دو سکو دیده می شود که در مجموع به آنها منطقه چاله می گویند . آلبرت اومستد در مورد استفاده از این دو سکو (معروف به سکوی شمالی و جنوبی) معتقد است که آنها محل قربانی شدن اهورامزدا و آناهیتا (خدایان باستان) بوده اند. البته برخی معتقدند که سکوی جنوبی به عنوان هدیه به آناهیتا و سکوی شمالی برای تقدیم گوشت به میترا یا مهر (از قدیمی ترین خدایان هند و ایران) استفاده می شده است .
مجموعه پاسارگاد میراث جهانی
اما استروناخ می گوید کوروش مانند دیگر پادشاهان هخامنشی از سکوی جنوبی برای عبادت آتشی که بر روی این سکو روشن می شد استفاده می کرد. او سه قطعه آتشی را که در منطقه پاسارگاد کشف شده است به عنوان مدرک ذکر می کند و به نقش برجسته های یافت شده بر روی گوردخمه های اینجا اشاره می کند.
