به نام خدا
قله تفتان :
قله تفتان : می توان گفت تَفتان نام یک آتشفشان نیمه فعال ایران می باشد. این کوه در منطقهٔ جنوب شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان، منطقه سرحد و شهرستان تفتان قرار گرفته است و با ارتفاع 3٬941 متر از سطح دریا یکی از بلندترین کوه های جنوب شرقی محسوب می‌شود. قله آتشفشانی آن ماده کوه نام دارد که در فاصله 380 کیلومتری خط مستقیم شمال دریای مکران واقع شده‌است و فاصله مستقیم آن تا زاهدان 100 کیلومتر است. همچنین ارتفاع قله نرکوه تفتان از سطح دریا 4050 متر عنوان شده و بلندی آن نسبت به زمین های اطراف 2450 متر است و مساحتی كه مواد آتشفشانی از ابتدای فعالیت آن تاكنون فرا گرفته حدود 1300 كیلومترمربع است . ما در چی تریپ و طرح قله های سیمرغ قصد داریم شما را با این کوه های زیبا و جذاب بیشتر آشنا کنیم همراه ما باشید.
قله تفتان
تاریخچه کوه تفتان زاهدان :
باید گفت طبق دسته‌بندی‌های زمین شناسی به کوه‌هایی که از آخرین روزهای فعالیت آتشفشانی‌شان کمتر از 10هزارسال گذشته باشد در دسته کوه‌های آتشفشانی فعال قرار می‌گیرند. با ذکر این نکته باید گفت که آخرین آتشفشان اتفاق افتاده در قله‌های این رشته کوه حدودا 7 هزارسال می‌گذرد که این یعنی برای مثال دهانه‌های آتشفشانی در مادرکوه،نرکوه و چهل تن کوه تفتان را در گروه کوه‌های آتشفشانی فعال قرار می‌دهند. همچنین گفته می شود که اگر تا فاصله 100 کیلومتری از کوه تفتان زاهدان بایستید می‌توانید بخارهای در حال خروج این کوه را ببینید.نوک این قله به مثابه تلاقی زمین و آسمان است. جاذبه رشته کوه‌های تفتان فقط به ارتفاع و بلندی آنها خلاصه نمی‌شوند و خاصیت آتشفشانی و محل قرار گیری و سایر ویژگی‌های آن، رشته‌کوه های تفتان را تبدیل به یکی از جذاب‌ترین مناطق کل ایران برای کوهنوردان و توریست‌ها کرده است.کوه تفتان ارتفاع 3941 متری از دریا،ارتفاع زیاد این قله در کنار سایر ویژگی‌های ذاتی و طبیعی این منطقه لذت را برای کوهنوردانی که به‌دنبال فواید کوهنوردی هستند دو چندان کرده است.نزدیک‌ترین شهر به رشته کوه تفتان شهرستان خاش است. این رشته کوه در فاصله 20 کیلومتری خاش قرار دارد. این رشته کوه با قدمت دارای 3 دهانه آتشفشانی از 4 قله است. رشته کوه تفتان زاهدان از سیستان و بلوچستان ایران تا کشور پاکستان ادامه دارند. و قابل ذکر است کوه چهل تن، مادر کوه، صبح کوه و نر کوه چهار قله این رشته کوه هستند. که مرتفع‌ترین قله این رشته کوه یعنی شمالی‌ترین قله آن کوه چهل تن است .
کوهی به معنای استقامت :
گفته می شود رشته کوه تفتان زاهدان برای قوم بلوچ معنای زیادی دارد. یکی از آن معانی استقامت، دلاوری و شجاعت است. اگر تا به حال برای صعود به این کوه رفته باشید حتما مکان‌های بی‌شماری را دیده‌اید که برای افراد بی بضاعت و نیازمند ساخته شده است. همچنین گورستان کهن و قدیمی هفتاد ملا را در امتداد دامنه این رشته کوه می‌توانید با صعود از این قله بازدید کنید.بلوچ‌ها برای دریافت حاجت، قربانیان خود را در دامنه کوه چهل تن می‌بردند تا قربانی کنند. همچنین آنها معتقدند اگر کسی بتواند یک سنگ زمردی را تا اواسط یا کمی بالاتر از دامنه کوه بالا بیاورد می‌تواند به حاجت خود برسد. علاوه بر این زیارتگاه‌های زیادی در سرتاسر کوه تفتان وجود دارد که به مراکز مقدس مردم این منطقه تبدیل شده‌اند.موضوع بسیار جذاب دیگر در رابطه با این رشته کوه دیده شدن نام آن در قطعات ادبی و ضرب‌المثل‌ها است.در ضرب‌المثلی که اشاره به پرخوری دارد بیرجندی‌ها می‌گویند: کوه تفتان نان شود دریای سیستان اشکنه، زنگ دندان مرا نمی‌شکنه.ملک‌الشعرای بهار در یکی از منظومه‌های خود به‌نام جنگ تهمورث با دیوها نام کوه تفتان را این چنین در اشعار خود آورده است: گوی تا صد کوه تفتان آموریم – قله‌های آتشفشانی آوریم – از جهنم منفذی بیرون کنیم – در یکی دم روی این هامون کنیم.
آب و هوای و جاذبه های تفتان :
همانگونه که می دانیم زاهدان در استان سیستان و بلوچستان واقع شده و دارای آب و هوای گرم و خشک می باشد. در تفتان نیز که یکی از شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان است، هوا به دلیل موقعیت جغرافیایی در نزدیکی بیابان‌های جنوبی ایران، گرم و خشک است و در فصل تابستان دما ممکن است به بیش از 45 درجه سلسیوس برسد. ( با این حال، به دلیل تغییرات آب و هوایی در سطح جهان، ممکن است که شرایط فعلی متفاوت با این توصیفات باشد. ) کوه تفتان به عنوان یکی از زیباترین کوهستان‌های ایران، دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوانی در پیرامون خود بوده که گردشگران و علاقمندان به طبیعت و تاریخ می‌توانند از آنها بازدید کنند. از جمله دیدنی های آن :
دریاچه هامون :
این دریاچه با وسعتی بیش از 5000 کیلومتر مربع، از بزرگ‌ترین دریاچه‌های ایران است و در حوضه دریای خزر قرار دارد.
کاروان‌سرای زاهدان :
این کاروان‌سرای تاریخی در شهر زاهدان واقع شده و در دوره صفویه برای ایستادگاه و راهنمایی کاروان‌های تجاری ساخته شده است.
شهر تفتان :
شهر تفتان در پایین‌ترین نقطه کوه تفتان و در دامنه آن قرار دارد و دارای بازارهای محلی و آثار تاریخی است.
پارک ملی جنگلیان :
این پارک در شمال غربی کوه تفتان واقع شده و شامل جنگل‌های بلوط و کوهستانی است.
روستای رودبار :
روستایی سنتی و زیبا در دامنه کوه تفتان که دارای معماری محلی و طبیعتی است.
آتشفشان‌های خارجی :
این آتشفشان‌ها در حاشیه کوه تفتان قرار دارند و از جمله مقاصد محبوب برای کوهنوردان و علاقه‌مندان به ماجراجویی هستند.
که حتما از دیدن آن لذت خواهید برد .
اقامتگاه های چوبی زیبا :
اقامتگاه‌های اطراف آن از نظر نوع و تجهیزات ممکن است متنوع باشند، اما عموماً شامل خانه‌های محلی و سنتی، کلبه‌های چوبی و چادرهای زیبا و مجهز به تجهیزات رفاهی و آشپزخانه می‌شوند. برخی از این اقامتگاه‌ها در مناطقی با چشم‌اندازهای دیدنی قرار دارند و معمولاً دور از شلوغی شهر و دور از هیاهوی روزمره هستند تا به گردشگران امکان ارائه تجربه ای منحصر به فرد در میان طبیعت را بدهند.باید گفت اقامتگاه‌های اطراف کوه تفتان برای گردشگران و طبیعت‌گردانی علاقه‌مند ارائه یک تجربه ماندگار و شگفت‌انگیز از زیبایی‌های طبیعی این منطقه و فرصتی برای آرامش و استراحت هستند.
دریاچه‌های بی نظیر :
در این زمینه گفته می شود سه دریاچه زیبا در اطراف و نزدیکی قله‌های آتشفشانی این رشته کوه قرار دارند که دریاسر نام دارند. لازم به ذکر است دریاچه‌های قسمت شمالی، آب شیرین دارند و همچنین عمق کمتری هم دارند.از دیگر نکات مهم درباره رودخانه‌های تفتان این است که در تمام مسیرهای صعود از قله‌های این رشته کوه قراردارند و در واقع رودخانه‌های فصلی محسوب می‌شوند. برای ثابت شدن فصلی بودن دریاچه‌ها کافی است در دو فصل پاییز و تابستان به رودخانه‌های لادیز و گزد سر بزنید. در فصل خشک و گرما این دو رودخانه خشک هستند در حالیکه در فصول پر بارش مثل پاییز و زمستان لب‌ریز از آب هستند.
بهترین زمان و تجهیزات لازم :
در واقع برای صعود از رشته کوه تفتان زاهدان و قله‌های آن باید شرایط ویژه‌ای را از نظر بعد جغرافیایی و طبیعی برای کوهنوردان آماده کرد. این ابعاد می‌تواند روی صعود کوهنوردان به طور ویژه‌ای تاثیر بگذارد.تفتان از کلمه تپتان گرفته شده و تپتان جمع تپت است. کلمه تپت در زبان بلوچی، بسیار گرم را معنی می‌دهد. گرمای وحشتناک و سوزان این منطقه در تابستان می‌تواند دلیلش وجود آتش فشان باشد ولی به هر حال باید یادآور شد که اصلا در فصول گرم و داغ سال به این منطقه سفر نکنید که صعود اصلا قابل انجام نیست ، در مقابل گرمای سوزان تابستان این منطقه، اواخر زمستان و اوایل پاییز می‌تواند بهترین زمان سفر به کوه تفتان است که شما می‌توانید از سفر و نهایتا صعودتان بهترین لذت را ببرید. همانطور که می‌دانید نباید در سفر به کوهستان برای کوهنوردی هیچ نوع تجهیزاتی را دریغ کنید. قبل از سفر و کوهنوردی در قله‌های رشته کوه تفتان زاهدان چک لیست وسایل کوهنوردی خود را حتما کامل کنید . لباس گرم، بادگیر و چادر مسافرتی جز و مهم‌ترین موارد این چک لیست هستند. همچنین به دلیل قرارگیری این رشته کوه در یک منطقه آتشفشانی دستمال سر و ماسک کوهنوردی را هم در داخل کوله پشتی خود قرار دهید.
مسیر صعود به قله تفتان :
قطعا بهترین مسیر صعود از این کوه مسیر پناهگاه است. مسیر پناهگاه از قسمت غربی کوه تفتان زاهدان می‌گذرد.مسیر دیگر از سمت شمال شرقی کوه است. این مسیر از دوراهی روستاهای خنجک و سنگان گذر می‌کند و نهایتا به دو منطقه دودکس دره و گون تختی می‌رسد.یکی از رایج‌ترین مسیرها اما مسیر گذر از اردوگاه آموزش و پرورش، یال غربی، پناهگاه صبح هستند ، از دیگر مسیرها می‌توان از سمت شمال کوه تفتان به مسیرهای تمین، میرجاوه و از سمت شرق به مسیرهای گذر از روستای ترشاب اشاره کرد. همچنین گذر از روستای تلخ آب از دیگر مسیرهای بخش جنوب است.
